Plannen

Studenten kunnen niet plannen, klaagt de vervolgopleiding, en dus moeten middelbare scholen daar meer aandacht aan besteden. Middelbare scholieren kunnen niet plannen, klaagt de middelbare school, en dus moeten de basisscholen daar meer aandacht aan besteden. Kinderen kunnen niet plannen, horen de basisscholen, en dus worden kleuters getraind in het invullen van hun weektaken.

Ik denk niet dat jongeren niet kunnen plannen; het is geen raketwetenschap.

Ik denk wel dat het moeilijk is om je aan een planning te hóuden. En ik denk dat het nóg moeilijker is als de taken op die planning voor jou worden bepaald of niet bij je passen.

Twee van onze vier kinderen hebben de overstap gemaakt van drie HAVO/VWO naar MBO4 en onze derde staat op het punt om dezelfde route te volgen. 

Voordat ik verder ga, wil ik benadrukken dat deze mogelijkheid bestaat, omdat veel ouders en zelfs leerkrachten deze route niet kennen. Dus bij deze: NA 3 HAVO MAG JE (mits je een overgangsbewijs hebt naar 4 Havo) NAAR MBO 4. Als je een totaal ongemotiveerde middelbare scholier hebt, raad ik daarom zeker aan om je hierin te verdiepen. Er zijn namelijk onwijs veel interessante en leuke beroepen waar een groot tekort aan is, en de aansluiting met HBO is vaak nog beter ook.

Zo, dat is eruit. Nu ga ik verder waar ik gebleven was. Studenten kunnen dus blijkbaar niet plannen, maar het verschil in benadering tussen middelbare scholieren en studenten (MBO’ers en HBO’ers) is enorm. 

Zet een zestienjarige op een middelbare school en als hij twee minuten te laat komt, moet hij zich de volgende dag om acht uur melden. Wanneer de aantekeningen niet in een apart schrift staan (omdat je een schrift voor meerdere vakken dacht te kunnen gebruiken) krijg je een onvoldoende voor je aantekeningen, ook al zijn ze verder inhoudelijk correct. Als je tijdens de gymles ongesteld bent en naar de wc gaat om te verschonen, loop je het risico een onvoldoende op motivatie te scoren. 

We willen dat onze jongeren zich volwassen gedragen, maar behandelen ze vervolgens als kinderen.

Zet diezelfde zestienjarige op een vervolgopleiding en ineens willen leerkrachten bij de voornaam worden aangesproken, is te laat komen je eigen probleem en worden jongeren eindelijk, na al die jaren, eigenaar van hun eigen ontwikkeling.

Soms komen beide groepen weer samen, en het verschil tussen Havisten en MBO’ers die samen op een HBO belanden, wordt dan zichtbaar. Jongeren die van een middelbare school af komen, moeten enorm wennen aan de vrijheid; meer dan de jongeren die een MBO achter de rug hebben.

We focussen ons op het ontwikkelen van planvaardigheden, maar vergeten om jongeren te leren stoeien met vrijheid en verantwoordelijkheid. Een middelbare scholier die klaar lijkt te zijn voor de stap naar een vervolgopleiding, heeft zelfs nog nooit een plas kunnen doen zonder hiervoor zijn vinger op te steken. Wat als deze scholier zich eerder verantwoordelijk zou voelen voor zijn eigen ontwikkeling? Als hij fouten zou mogen maken en daarvan zou mogen leren? Zou hij school dan anders ervaren?

Studenten lijken niet te kunnen plannen, maar eigenlijk willen we dat ze… nou ja… écht intrinsiek gemotiveerd zijn, dat ze ”willen”, en daarom kloppen we aan bij de middelbare school. Middelbare scholieren lijken niet te kunnen plannen, maar eigenlijk willen we dat ze écht intrinsiek gemotiveerd zijn, dat ze “wíllen”, en daarom kloppen we aan bij de basisschool. Kinderen lijken niet te kunnen plannen, maar eigenlijk willen we dat ze écht intrinsiek gemotiveerd zijn, dat ze “wíllen” en daarom kijken we naar onze kleuters. 

En die kleuters zelf? Die hebben “willen” tot kunst verheven. Kleuters zijn namelijk van nature al ontzettend leergierig en ondernemend en willen alles vooral “zélluf doen”. Hoe wij dat als volwassenen dan toch zo in de kiem weten te smoren, is me een raadsel.

Misschien als we daar zouden beginnen... Bij het vertrouwen dat íeder mens zich van nature wíl ontwikkelen, kunnen we de verantwoordelijkheid daarvoor ook weer wat meer leggen waar hij hoort te liggen. Bij de scholier zelf. En misschien zou het maken van een planning dan vanzelf volgen en enkel dat zijn wat het is: 

een middel, niet het doel.